Programın açılış konuşmasını gerçekleştiren Aydınlar Ocağı Başkanı Dr. Mustafa Güçlü, medeniyet kurmanın ve güçlü olmanın önemine vurgu yaparak, “İnsanlık tarihinde güçlü olanlar her zaman zayıfları ezmişlerdir. Zulme maruz kalmamak için güçlü olmak gerekmektedir” dedi.

Dr. Güçlü, Osmanlı'nın iki yüz yıl önceki aydın zümresinin, Batı'ya olan hevesini ve Aydınlar Ocağı'nın aydınlatıcı bir misyon üstlendiğini belirterek konuşmasını tamamladı.

Prof. Dr. Kemal Kahramanoğlu, Tanzimat döneminin her türlü değişimin yaşandığı bir süreç olduğunu ve bu dönemde oluşan buhran ile aşağılık kompleksini vurguladı. "Tanzimat’la birlikte ulemadan aydına geçiş oldu. 3. Selim şehit edildi, Sultan Mahmut’a 'gâvur' dediler. Sultan Mahmut, yapacağı yenilikleri ulemaya kabul ettirebilmek için büyük çaba sarf etti," dedi.

Kahramanoğlu, Tanzimat dönemi aydınlarının muhalif duruşları nedeniyle kaçmak zorunda kaldıklarını veya sürgün edildiklerini belirtti. "Aydınlar, ulema gibi devletle iç içe değildi; marjinaldiler ve yabancılaşmış görünüyorlardı," diye ekledi.

Kahramanoğlu, Şerif Mardin'in Tanzimat dönemi aydınları için "Aydın, fakat entelektüel değillerdi" tespitini anlatarak, Tanzimat aydınlarının batılı entelektüellerden etkilenip ihtilal cemiyetleri kurduklarını savunduğunu ifade etti. Tanzimat dönemi aydınlarının din ile çatışmadan modernleşme taleplerini dile getirdiklerini belirten Kahramanoğlu, "Osmanlı aydınları, gelenek ile modernlik arasında bir orta yol bulmaya çalıştı. Cumhuriyet dönemi yeniliklerinin temeli Tanzimat’a dayanır," dedi.

Batılılaşma yanlılarının Divan şiirine bile karşı çıktıklarını ifade eden Kahramanoğlu, Tanzimat sürecinin Türk aydınlarında doğu ile batı arasında gidip gelmeler yarattığını söyledi. "Cumhuriyet dönemi, Tanzimat dönemi taleplerinin devamıdır. Örneğin, o dönemde de ibadetin Türkçe yapılmasını savunanlar vardı," diye konuştu.

Harf devrimi konusuna da değinen Kahramanoğlu, "Cumhuriyet döneminde Harf İnkılabı gündeme gelince, bu durumu 'kültürel bir katliam' olarak nitelendirenler de oldu. Ancak Latin alfabesine geçilince bu değişikliği desteklediler," dedi.

Son olarak, Tanzimat dönemi ile günümüz arasında tartışılan konularda önemli bir değişiklik olmadığını belirten Kahramanoğlu, Türkiye'de entelektüel yetişmediğini ifade etti. "Tanzimat sonrası aydınlarımızı, her şeye rağmen takdir ediyoruz; çünkü her şeyi göze alabilmişlerdir. Son entelektüelimiz merhum Erol Güngör’ü rahmetle anıyorum. Onun eserlerini yeniden okuyup değerlendirmek gerekiyor," dedi.

Programın sonunda Aydınlar Ocağı Başkanı Mustafa Güçlü, Prof. Dr. Kemal Kahramanoğlu'na teşekkür ederek bir kitap hediye etti.